Sansür Ne Demek? Tarihten Örnekler
Sansür Ne Demek? Tarihten Örnekler | Sansür nedir? Webster Sözlüğü’ne göre, “sansür” “sakıncalı görülen herhangi bir şeyi bastırmak veya silmek için incelemek” anlamına gelir. “Sansür” kelimesi, hükümetin nüfus sayımını yapmak ve kamu ahlakını denetlemek için yetkililer atadığı antik Roma’da ortaya çıkmıştır. Sansür, bazı insanlar saldırgan buldukları kelimeleri, imgeleri veya fikirleri bastırarak siyasi veya ahlaki değerlerini başkalarına empoze etmeyi başardığında gerçekleşir.
Sansürcü, geleneksel olarak, işi edebiyatı, filmleri veya diğer yaratıcı ifade biçimlerini incelemek ve uygun olmadığını düşündüğü her şeyi kaldırmak veya yasaklamak olan bir yetkilidir. Bu tanımda sansür hükümetin yaptığı bir şeydir. Ancak sansür özel gruplar tarafından da çok etkili bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Sansür Ne Demek? Tarihten Örnekler
Her türlü sansür yasadışı değildir. Özel bireyler beğenmedikleri TV programlarını yayından kaldırmak için ajite olduklarında şikayet edebilirler. Bunun yanında bu programları reklamla finanse eden şirketleri boykot etmekle tehdit ettikleri de olur. Ayrıca kesinlikle sanatsal ifadeyi sansürlemeye ve başkalarının ifade özgürlüğüne müdahale etmeye çalışabilirler. Ancak eylemleri tamamen yasaldır. Aslında, protestoları birinci hak olan ifade özgürlüğü ile korunmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde özgür ifadenin temeli nedir?
Birinci Bildirge; Kongre, bir dinin kurulmasına saygı duyan veya serbest kullanımları yasaklayan hiçbir yasa yapmaz. Veya ifade özgürlüğünü veya basını; veya halkın barış içinde toplanma hakkını ve şikayetlerin giderilmesi için Hükümete dilekçe verme hakkını engellemez. Hükümetin konuşma içeriğine yönelik kısıtlamalarına veya müdahalesine karşı koruma sağlar. Bu Değişiklik, ulusal, eyalet ve yerel düzeyde Hükümet için geçerlidir.
Sansürü neden önemsiyoruz?
Özgürlüklerinin anlaşılması, giderek daha etkili ve sofistike saldırılarla kırılgan ve kusurludur. Çok sayıda topluluk kendi dar görüşlerini herkese empoze etmeye ve onaylamadıklarını sansür etmeye kararlıdır.
Birinci Bildirge, konuşma ve popüler olmayan etkinlikleri korumak için vardır. Sadece popüler olan fikirler korunsaydı, anlamı kalmazdı. İfade özgürlüğünü sınırlamak zorbalıktır böylece tüm haklarımız ve özgürlüklerimiz hızla parçalanır.
Anlamsız Sansür hepimizin haklarına saldırıdır. Okuma, görme, bilme ve kendimiz için düşünme özgürlüğü için mücadele etmeliyiz.
Osmanlı Döneminde Sansür
Osmanlı Arşivleri’nde Osmanlı döneminde sansür uygulamasına yönelik yüzlerce yazılı belge bulunmaktadır. Bu örneklerden bir tanesi Ali Suâvi’nin çıkardığı Muhbir Gazetesi’nde. Hükümetin politikasını ve uygulamalarını eleştirmesi sebebiyle
Muhbir Gazetesi’nin kapatılmasıdır.
Devlet, söz konusu gazetenin kapatılmasıyla yetinmez ve yazarları hakkında soruşturma
başlatır, aleyhte yazı yazanları yargılar.
Teodor Kasap’ın 24 Ocak 1870’de çıkardığı Namık Kemal’in makalelerini yazdığı “Diyojen” isimli mizah dergisinin yayımlarından Osmanlı Hükümeti pek hoşlanmıyordu. Bu sebepten sürekli kapatıyordu.
Osmanlı Döneminde Sansür;
Defalarca sansür,
Defalarca kapatılan Diyojen’in yazılarından vazgeçmemesi üzerine 13 Ocak 1873’de yayın izni iptal edildi. Ve Diyojen de tamamen kap atıldı.
Osmanlı’nın uyguladığı sansürlerin en önemlilerinden biri de 1870 yılında yayım hayatına başlayan İbret Gazetesi’ne uygulanan sansürdür. İbret Gazetesi’ne Namık Kemal, Ebüzziya, Mustafa Nuri, Ahmet Mithat gibi bazı yenilikçi kişiler yazı yazıyorlardı.
Hükümet mutsuz,
Osmanlı Hükümeti yayımlanan yazılardan hoşnut değildi. Yazıların ardı arkası kesilmeyince hükümet İbret Gazetesi’ni dört ay süre ile kapattı. Dört ayın ardından tekrar yayıma başlayan
gazete bu kez Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” yazısını yayımlamıştı.
Bu yazı üzerine İbret süresiz kap atıldı. Gazetenin tüm yazarları tutuklandı. Namık Kemal Magosa’ya, Ebuziya ve Ahmet Mithat Rodos’a sürgün edildiler.
Basına sansür,
Osmanlı yönetimi, basına yönelik sansür uygulamalarını 15 Şubat 1857’de kurumlaştırmıştır. “Basmahâne Nizamnâmesi”nin 1. maddesine göre kitap ve gazete çıkarabilmek için bağlı bulunduğu valiliğe başvurulacaktır.
Valilik de basılacak kitabı “Maarif Meclisi’ne” (Milli Eğitim Komisyonu’na) ve zaptiyeye (emniyet)
bildirecektir. Bu yerlerdeki bilir kişiler yayımı inceleyecek sakıncalı görülmeyen yayımlar bu kez Saray’a gönderilecek, Saray izin verirse eser basılacaktır. Aksi halde eserin basımı yasaklanacaktır. Buna sansüre de sansür denir!
Yayınlara Sansür!
1915 senesinde İtalya’da yayım yapan Papa Galo Gazetesi’nin Osmalı’yı rencide edecek şekilde yayım yapmasından dolayı bu gazete yayımlarının Osmanlı ülkesine girişi yasaklanıyor.
1893 senesinde Londra’da edebe aykırı olarak basılan kartların Galata Postahânesi’ne gönderilmesi üzerine, İslami ahlakına aykırı olduğu gerekçesi ile söz konusu kartların ülkeye girişi yasaklanmıştır.
• Münasebetsiz bir resim yayımlayan Fulüh Gazete’sinin ülkeye girişi yasaklanmıştır.
Hariciye Nezàreti’ne 7 Temmuz 1895 tarihli Viyana sefäret-i seniyyesinden vårid olan 209 numaralı telgrafnâmenin
tercümesidir.
Osmanlı’da yasaklanan gazeteler;
Mūnasebetsiz bir resim dere eylemiş olmasından dolayı Fulûh Gazatesi’nin 7 Temmuz 1895 tarihli nüshasının Memâlik-i Sahâneye men’i idhal-i muvafik maslahatdır,
• Paris’te çıkan Volter Gazetesi’nin 12 Mayıs 1894 tarihli nüshasında edebe aykırı bir şekilde cinsel teşebbüsü anlatan bir fıkra olması gerekçesi ile bu gazetenin bundan böyle ülkeye girişi yasaklanıyor, mevcut olanlardan nüshaları da toplattırılıyor.
• Osmanlı ve hilâfet makamı aleyhinde haince sözler ihtiva edip Mısır’da basılmış olan varakanın neşri 1903 yılında yasaklanmıştır.
İslamiyet Ve Osmanlı Aleyhine
Yayım Yapan Neşriyatlar Yasaklanıyor,
Muhalif yayınlar yasaklanıyor özellikle de Osmanlı Devleti hakkında yalan, yanlış, iftira, zararlı veya hakaret içeren sözler olduğu ortaya çıktığında Osmanlı Devleti tarafından bu neşriyatları Osmanlı ülkesine girmeleri yasaklanmış ve mevcut neşriyatlar toplattırılmıştır.
Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse; 1895 senesinde Milan’da neşredilmekte o lan Sera Gazetesi’nin bazı zararlı yayımları tespit edilmiş olduğundan, bu gazetenin Osmanlı sınırları içerisine girmesi yasaklanıyor.
Muhalif yayınlar yasaklanıyor
Yasaklanan Gazeteler,
• 1895 senesinde Osmanlı hükümeti hakkında ağza alınmayacak hakaretler edilen ve Atina’da neşr olunan Esinaki Simean Gazetesi yayımlarının Osmanlı’ya girişi yasaklanmıştır.
• 1896 senesinde Rusya’da neşredilen bazı gazetelerin Osmanlı ve İslâmiyet aleyhinde yayım yaptığı gerekçesi ile söz konusu gazetelerin Osmanlı’ya girmesi yasaklanıyor, ülkede mevcut olan gazetelerin ise toplattırılma emri çıkıyor.
• Yine 1896 senesinde Donip a Nasyonal Gazetesi’nin nüshası zararlı görülüyor ve bu nüsha toplattırılarak zikri geçen gazetenin ülkeye girişi yasaklanıyor.
• 1896 ‘da muzır yayımlar ihtiva eden Kladderadatschve Farankfurter gazetelerinin yurda girişi yasaklanıyor. Ardından, münasebetsiz bir resim içerdiğinden dolayı Ulk Gazetesi’nin ülkeye girişi yasaklanmıştır.