Osmanlı Hamam ve Yasaklar!
Osmanlı Hamam ve Yasaklar | Türk hamamı veya Osmanlı hamamı olarak da bilinen hamam, saunanın ıslak akrabası olarak sınıflandırılabilen buhar banyosunun Orta Doğu varyantıdır.
İlk hamamlar Arabistan kökenli olmasına ve hamam kültürünün Roma yaşamının merkezi bir parçası olmasına rağmen, Türkiye hamamları her statüden insanın kullanımına sunarak geleneği popülerleştirdi.
Osmanlı Hamam ve Yasaklar! Hamam nasıl bir şey?
Hamam ritüeli oldukça basittir, ancak birçok modern hamamın hala kullandığı birkaç adım içerir. Hepsi temizlik ve rahatlamayı amaçlamaktadır.
Tipik olarak, kür belirli bir süre sürer ancak ziyaretçiler soğutma alanlarında istedikleri kadar dinlenmekte özgürlerdir.
Rahatlayın ve Hazırlanın
Camekan’aveya giriş odasına girerken, değiştirmek için alanlar ve banyodan önce veya sonra bir fincan çay veya soğuk bir içecek içebileceğiniz bir yer vardır.
Sıcaklara Uyum
Su ile karşılaşmadan önce, tellak (personel) sizi havlularınızı aldığınız ve sıcağa uyum sağladığınız bir geçiş alanına, iliklikveya ara odaya getirecektir.
Osmanlı Hamam, Tam Vücut Ovma ve Islatma
Oradan büyük mermer göbeği veya göbek taşını barındıran hararetveya sıcak odaya girersiniz. Çeşmenin etrafındaki mermer levhalar üzerine düzenlenmiş banyocular, yüksek nemin tadını çıkarır ve bir görevli tarafından kuvvetlice ve iyice temizlenir. Ovma işleminden sonra, özel sabun uygulaması vardır (istenirse şampuan dahil).
Durulama ve Masaj
Ovma işleminden sonra, genellikle durulama için belirlenmiş bir alan vardır ve daha sonra deneyimin üstüne bir masaj yapmayı da seçebilirsiniz.
Hamamlarda Genç Hademe Bulundurulmaması,
Bilindiği gibi Türkler Müslüman olmadan önce de temizlik adabına özen gösteren bir milletti. Hatta rivayet edi-
lir ki; Hazreti Muhammed’in kendilerine gönderdiği mektuptan sonra İslâm dinini inceleyen Türkler, İslâm’ın devamlı sûrette temizliğe sevk etmesi dolayısıyla Islâm’ı kabul etmiş ve Müslüman olmuşlardır.
Bu zamandan sonra artık Müslüman olan Türkler İslamın emrettiği şekilde temizliğe riayet etmiş, fethettikleri topraklara kurdukları devlet sınırlarına hamamlar inşa ederek Müslümanlığın emrettiği şekilde ibadet etmeye özen göstermişlerdir.
Türk ve Müslüman olan Osmanlı halkı da, yıkanmak gibi temizlik ihtiyacını hamamlarda giderirdi. Hamam kültürü
Osmanlı’da oldukça yaygındı.
Osmanlı Hamam! Hamamlarda genç hademe bulundurulması yasağı;
Hayrına hamam.
Devlet, yaptırmış olduğu külliyelere mutlaka, osmanlı hamam ilave ederdi. Hânedandan herhangi biri, bir hayrat yapmak istediğinde, cami inşasından hemen sonra hamam inşasına başlanır, imaret, aş evi ve şifahane ile külliyenin
yapımına devam edilirdi.
Denilebilir ki, banyo kültürü dünyaya Müslüman Türkler’den yani Osmanlı’dan yayılmıştır.
Evet: belirttiğimiz üzere hamam Osmanlı’da çok önemliydi. Devlet tarafından açılan hamamlarda yine devlet tarafından veya bağlı oldukları vakıflar aracılığı ile memurlar çalıştırılıp istihdam edilirdi.
Osmanlı Hamam, Temizlik imandan!
Hamamların kendilerine göre kuralları ve yasakları vardır. Örneğin bazı ecnebilerin Müslümanlara benzer şekilde terlik giymesi yasak edilmişti.
Osmanlı hamam! Hamamda ahlak,
Söz konusu yasaklardan bir tanesi de 1909 yılında çıkartılan “hamamlarda genç tellak çalıştırılmaması” yasağıdır, Yasağa gerekçe olarak gençlerin iyiyi veya kötüyü tam olarak ayırt edemeyecek yaşta olmaları ve bu durumun herhangi bir yanlış ve ahlâk bozucu harekete sebebiyet verebileceği gösterilmiş.
Hamamlarda tellaklık etmeleri için şehir dışından İstanbul’a çocuk gönderilmemesi emredilmiştir. Daha önce İstanbul’a gelmiş olan gençlerin de kendi memleketlerine gönderilmeleri uygun görülmemiş başka bir görevle istihdam edilmeleri istenmiştir.
Temizlik imandandır ama iman hamamda da lazım işte bu sebeple bir çok yasağın yanında Osmanlı’da Hamam Yasağı da yaşanmış ve uygulanmıştır.
Osmanlı Hamam! Delak’ın Müşteriyi Bahşiş İçin Göz Hapsinde Tutma Yasağı,
1640 yılında yayımlanan fermânda dönem padişahı, hamam kural ve kaidelerini belirterek şöyle buyurmuştur;
“Hamama gusül için girenden bir akçe alına, kese için gidenden iki akçe alına, hamamcıya mürüvetten ziyade veren olursa men olunmaz. Müşteri, mürüvetten dellak ve natıra akçe verdik ten sonra hamamcı ücretini yine verir. Müşteri bilhassa fukara ve diğer garipleri, misafirler mürüvvetten akçe vermedikçe, dellak ve natır
akçe talep etmeyeler. Dellak müşteriyi traş ettik de boynuna peştamal tuta ki, teri müşteri üzerine akmaya. Müşteriye riayet olunup pak ve kuru peştemal verile. Delak ve Natır Müşteriyi Bahşiş İçin Göz Hapsinde Tutmaya”
Kuşların Avlanması Yasağı,
1906 senesinde avcılara ilginç bir yasak getiriliyor. İskete ve Serçe gibi küçük kuşların böcekleri yiyerek halkı
zarardan korudukları ve bu kuşların avlanılmasında herhangi bir fayda olmayacağı gerekçesi ile zikri geçen kuşların avlanmasının yasaklandığı belirtiliyor ve belgede yasak şu şekilde ifade ediliyor;
Osmanlı’da Hamam Yasağı;
Edirne, Hüdavendigar, Cezayir-i B ahri Sefid, Aydın Vilâyetleriyle Çatalca, İzmir, Biga, mutasarrıflıklarından ma’âda
bilumûm vilayat ve elviye-i İskete, serçe ve sair emsâli küçük kuşlar bir takım adamlar tarafından itlaf ile satılmakta olup halbuki bunların eklinde bir faide olmadığı gibi zira’ate muzır olan böceklerin mahvi ve izalesi hususundaki nef’ ve hizmetlerinden dolayı imhalarındaki mazarratın derecatı da müstağni-i izah bulunduğundan zikr olunan
kuşların itlafının her tarafta sûret-i kati’iyede men’i şerefsudûr buyurulan irâde-i seniyye-i cenâb-1 hilâfetp enâhi icâb-1 alisinden olarak tâ’mimen icrâ-yı tebligat olunmuştur.