Plastikler, sağlık riskleri ve doğal öneriler!

Plastikler, sağlık riskleri ve doğal öneriler | Plastikler petrol veya kömür esaslı maddeler olup yaşamda
kullandığımız bir çok maddede çok değişik formlarda bulunurlar. Örneğin: sert, yumuşak, likit, gaz, köpük, film, tabaka, elyaf gibi. Yaşam sırasında ve süresince ne yazık ki plastiklerin bir çok cinsi ile bir çok değişik biçimde ve ortamda karşılaşmak zorunda kalıyoruz.

O kadar iç içeyiz ki düşününce tüylerin ürpermemesi mümkün değil. Yani işte size basit birkaç örnek; teneffüs ettiğimiz havada plastik buharları, cildimizle devamlı temas eden plastik elyaflar… Ayrıca yiyeceklerimizi kaplayan ve absorbe olunan plastik kaplar ve ambalajlar, plastik su boruları ve kapları gibi…

Bununla beraber iyi bir haber verip karamsarlığı bir miktar eleyerek biraz rahat nefes alalım. Evet plastiklerin
bir kısmı zararlı olmayabilir. Bunları da anlatacağız.

Plastikler, sağlık riskleri ve doğal öneriler!

Nefes aldıktan sonra şimdi devam edelim. Bazı plastik tipleri kanserojen, bazıları salgI bezlerine zararlı, bazıları cilde tahriş yapabilecek özellikler içerirler. Her ne kadar plastiklerin tümü temel bir moleküler zincirine sahip olsa da. İki değişik tiple isimlendirilirler. Termosetler ve termoplastikler.

Termosetler:

Önce iyi haber birbirlerine örümcek ağı şeklinde sıkı sıkıya bağlanmış moleküllerden oluşan yumuşak plastikler olup ısı ile şekillendirilirler. Ayrıca şekilleri bir daha bozulamaz. Üretim başlangıç sürelerinde sıvı haldedirler, pişirilerek katılaştırılırlar. Daha sonra çok yüksek ısı derecelere ısıtılsalar dahi erimezler ancak parçalanırlar ve çok zor buharlaşırlar.

İşte bu sebepten Termoset plastikler çok serttirler ve Termoplastiklerle karşılaştırıldıklarında göreceli olarak daha az toksiktirler. Bununla beraber bazı Termoset plastikler önemli derecede zehirlidirler. Bu grup içinde yer alan “Üre-formaldehit plastik reçineleri”nden; kontraplak, bazı inşaat izolasyon malzemelerini sayabiliriz. Bu ürünler özellikle yeni olduklarında devamlı olarak “formaldehit” gazı salıverirler.

Daha önceden de ifade edildiği gibi formaldehitin kanserojen olduğu biliniyor. Ayrıca doğum kusurlarına neden olduğu ve genetik degişimlere sebep olduğu bakteriyolojik çalışmalarda yer almaktadır. Formaldehit buharlarının teneffüs edilmesi, soluk alma sorunları, öksürük, baş ağrısı, yorgunluk… Ayrıca uykusuzluk, astım atakları, boğaz ağrısı, göz sulanması, susama, burun kanaması, uyum bozukluğu gibi sorunlara neden olabilir.

Plastikler ve Termosetler:

Yastık, yorgan ve yatak üretiminde kullanılan diğer tehlike arz eden Termoset plastik cinsi ise Poliüretandır. Bronşit, öksürük, göz yanması, göz sulanması ve cilt sorunları ile poliüretan köpükten buharlaşan “toluendiisosyanat” akciğer hastalıklarına sebep olabilir. Bu plastikler yandıklarında oldukça tehlikeli yangınlara sebep olabildikleri gibi, çok yoğun ve koyu renk duman çıkartırlar.

Plastiklerin çoğu yandıklarında zehirli gazlar da çıkartırlar. Örneğin; PVCler “hidroklorik asit”, polyuretanlar ise zehirli “10-luendiisocyanat” gazı gibi..

Termoplastikler:

Termoplastikler ısıtıldıklarında yumuşar, soğutulduklarında sertleşirler. Isıtıldıklarında ve ısındıklarında plastik buharlarının çıkmasına neden olduğundan termoplastikler sağlık açısından tehlikeli sınıfında görülürler.

Örnek olarak, evinizin zeminine yaptırdığınız duvardan duvara halının kokusunu ve fabrikadan yeni çıkmış sıfır kilometre bir arabaya bindiğinizde duyduğunuz koku… Ayrıca hatta belki birkaç ay süreyle de arabada kokladığınız koku işte bu zehirli kokudur. Kozmetikler, kredi kartları, yapıştırıcılar, el çantaları, plaj topları, suni çim, yağmurluklar, duş perdeleri, sişirme oyuncaklar, şemsiyeler, oto döşemeleri… Su boruları, yer döşeme ve karoları, gıda maddesi ambalajları, çocuk pantolonları, su hortumu, bebek emziği, diş kaşıyıcılar, çocuk parkı, lastik ayakkabılar… Ayrıca duvar kaplamaları, pencere doğramaları, bina dış kaplamaları vs. gibi ürünlerin büyük bir bölümü, tehlikeli olarak sınıflandırılan PVC den mamul ürünlerdir.

Çocuk oyuncağı gibi ürünleri yumuşatmak amacıyla PVC’ye ilave olunan plastik yumuşatıcı (plasticizer) maddeler kullanılır. PVC ile kimyasal olarak birleşmediğinden su, yağ ve ısı ile temas ettiğinde kolayca çözünebilir ve tehlikeli olabilir. Akrilik plastikler kanserojen olduğu düşünülen bir madde olan “Akrilonitril” den üretilirler.

Akrilik plastik:

Akrilik plastikten üretilen ürünler için özetle; battaniyeler, halılar, giysiler, yer cilası, yapıştırıcılar, kontakt lensler, takma dişler, yiyecek hazırlama aletleri, duvardan duvara halıların tabanları. Ayrıca plastik çocuk bezleri, ayakkabı astarları, boyalar, kağıt kaplamalar, pleksiglas, ahşap bağlayıcıları örnek gösterebiliriz.

Polietilen:

Polietilen de kanserojen olduğu düşünülmektedir. Ciklet, su bardağı, yiyecek kapları ve yiyecek ambalajları, ısı ile kapatılan ambalaj malzemeleri, mutfak aletleri, kağıt kaplamalar… Ayrıca plastik torbalar, çöp kovaları, sıkılarak kullanılan şişeler, karıştırma çubukları, plastik içme kamışları, oyuncaklar bazı örneklerdir.

Polistren ve ABS (akrilonitril-butadien-stiren) in esası “sytrenemonomer” den üretilirler. Bu maddeden buharlaşan
gazlar boğaz, göz ve burunda tahrişlere, unutkanlık ve baş dönmesine sebep olabilir. Polistren ve ABS’den mamul ürünler olarak; fırçalar, bardak altlığı, yer cilası, klima gövdeleri, araba çamurlukları… Ayrıca inşaat izolasyon malzemeleri, buz kovası, meşrubat şişeleri, model oyuncaklar… Boyalar, servis masaları, valizler, saatler, mutfak ve buzdolabı süsleri, telefonlar, atılan meşrubat bardakları vs. sayabiliriz.

Polyamid plastikler:

Polyamid plastiklerin bir diğer ismi “Nylon”, ciltte tahriş yapabilir. Boya fırçası, diş fırçası kılı, suni çim, saç fırçası, maskara, halı ve kilim, tenis raketi, oto döşemesi, balıkçı ağı, çorap, ameliyat ipliği örnek olarak verilebilir.

Polyesterler:

Polyester elyaf, göz ve solunum yollarında tahriş ve akut kurdeşene sebep olabilir. Ayrıca yatak takımları, gıda ambalajı, tamponlar, hijyen bezi, döşemeler, giysiler, atılan bebek bezleri polesterden üretilmiş ürünler olarak sayılabilirler.

PET – Poli Etilen Terafiat:

Sağlam, dayanıklı, gaz geçişine dayanıklı bir maddedir. Ayrıca dağılmaya, parçalanmaya dayanıklıdır. İyi elektriksel özellikleri ve düşük emilim olan bir polyesterdir. Çok geniş kullanım alanı vardır. Videoteyp bantları, fotoğraf filmleri, meşrubat şişeleri, gıda ambalajı bunlardan bir kaçıdır. Yoğunlukla petden yapılan meşrubat ve su ambalajlarında kullanılmakta olan, pet şişelerde bulunan sular, güneş ışığı altında bulundurulduklarında sıcaklık artışı nedeniyle suya kimyasal madde geçişi olabilir.

Ne yapmalı?

Plastik ürünler ile günlük hayatımızda çoğu zamman yan yana olmak mecburiyetinde kaldığımız bir hakikattir. Buna rağmen aşağıda sıraladığım bazı plastiklerin zararsız olduğunu sizi sevindirmek için söylemeliyiz.

Formikadan mamul eşyalar ile melamin bazlı plastikler ve bunlardan yapılan mutfak eşyası, bakalit olarak adlandırılan fenolik plastik reçineleri. Ayrıca bunlardan yapılan eşyalar da göreceli olarak daha stabildirlerler.

Pamuk ve yün elyaf esaslı selülozik plastikler bunlara örnektir. Ayrıca olarak asetat elyafları, bazı gözlük çerçeveleri, bazı ayakkabı tabanları, diş fırçası saplarını sayabiliriz. Yani sağlığa zararlı olmadığı kanıtlanmıştır.